Sejarah ASTRA — Persatuan Radio Amator Melayu Utara Semenanjung Malaysia

Asal Usul & Permulaan Idea

Idea menubuhkan persatuan khas untuk pengendali radio amatur Melayu/Bumiputera di utara Semenanjung Malaysia muncul pada pertengahan 1990-an. Ramai pengendali radio amatur di Kedah, Perlis, Pulau Pinang dan negeri sekitar melihat perlunya satu badan rasmi yang mewakili identiti dan minat mereka. Cadangan ini kemudiannya dibawa ke perbincangan serius. [Sumber]

Perjumpaan Awal dan Penubuhan Rasmi

• 6 Julai 1997: Perjumpaan pertama tidak rasmi di No. 73, Lorong Melati 5, Taman Chengai Indah, Telok Chengai, Alor Setar, Kedah. Beberapa peminat dari Kedah dan Pulau Pinang bersetuju menubuhkan persatuan. [Sumber]
• 20 Julai 1997: Perjumpaan kedua di Kampung Tok Kesop, Jitra, Kedah untuk merangka perlembagaan persatuan. [Sumber]
• 2 Ogos 1997: Mesyuarat Agung Penubuhan rasmi diadakan. Persatuan dinamakan Persatuan Radio Amator Melayu Utara Semenanjung Malaysia. 22 orang pengendali hadir dan jawatankuasa penaja dilantik. [Sumber]

Jawatankuasa Penaja Pertama

• Presiden: Marzuki b. Saad
• Naib Presiden 1: Haji Shamsuddin b. Teh
• Naib Presiden 2: Azmi b. Abdullah
• Setiausaha Kehormat: Ahmad Kamel b. Kasim
• Penolong Setiausaha Kehormat: Zainal Abedin Md Yacob
• Bendahari Kehormat: Md Isa b. Baharum

Dokumen perlembagaan rasmi ASTRA menunjukkan nama penuh pertubuhan dan penggunaan singkatan ASTRA. [Sumber Perlembagaan]

Matlamat & Perlembagaan

Tujuan penubuhan ASTRA adalah untuk menggalakkan pengetahuan dan amalan komunikasi radio amatur, memupuk kerjasama antara ahli, dan menjaga identiti serta minat radio dalam kalangan Melayu/Bumiputera di utara Semenanjung. Alamat rasmi pendaftarannya ialah KM 5 Jalan Kaki Bukit, 01000 Perlis. [Sumber]

Perkembangan & Aktiviti ASTRA

Sejak penubuhan 1997, ASTRA telah menubuhkan rangkaian repeater di Kedah, Perlis, Pulau Pinang dan utara Perak, memudahkan komunikasi ahli. [Senarai Repeater]

ASTRA juga aktif dalam mesyuarat tahunan, aktiviti sosial, latihan dan sambutan ulangtahun ke‑13 pada 2010. [Sumber]

Signifikan ASTRA

• Memberi ruang rasmi dan identiti kepada pengendali radio Melayu/Bumiputera utara.
• Menyediakan struktur organisasi, perlembagaan, dan rangka kerja rasmi.
• Memperluas rangkaian komunikasi melalui repeater untuk koordinasi negeri dan kecemasan.
• Mewujudkan jaringan sosial, persahabatan, dan kerjasama antara ahli.

Rujukan / Sumber

• Sejarah ASTRA – laman rasmi
• Perlembagaan rasmi ASTRA
• Senarai repeater ASTRA
• Perkembangan radio amatur di Malaysia
• Liputan ulangtahun ASTRA 2010

Kesultanan Melayu Kedah: Antara Kerajaan Tertua Yang Masih Berdaulat

Senarai Sultan Kedah — Legenda hingga Moden (Lengkap)

Dokumen ini menyusun semula senarai legenda (Hikayat Merong Mahawangsa) dan senarai rasmi Sultan Kedah sejak Islamisasi (Sultan Mudzaffar Shah I, 1136) hingga Sultan Sallehuddin (semasa). Jadual berikut menggabungkan nama, tempoh pemerintahan (dianggarkan jika sumber legenda), jolokan/catatan ringkas, dan hubungan kekeluargaan/keturunan apabila tersedia.

A. Zaman Legenda — Kedah Tua / Langkasuka (ringkasan dari Hikayat)

No	Nama / Gelaran	Tahun (angg.)	Jolokan / Catatan Ringkas	Hubungan Kekeluargaan
1	Raja Merong Mahawangsa	Awal abad ke-2 – ke-3 M (perkiraan legenda)	Pengasas legenda Kedah Tua (Langkasuka); dikaitkan dengan penempatan di Lembah Bujang dan hubungan laut serantau.	Bapa kepada Maharaja Dirbar Raja dan leluhur raja-raja seterusnya (menurut hikayat).
2	Maharaja Dirbar Raja	Tiada tarikh pasti (legenda)	Tokoh dalam Hikayat Merong Mahawangsa; perincian berbeza mengikut versi hikayat.	Hubungan legenda kepada Merong Mahawangsa (turut dicatat dalam hikayat).
3	Raja Merong Mahapudisat	Tiada tarikh pasti (legenda)	Putera sulung Merong; dalam beberapa versi dikaitkan dengan keturunan yang menjadi raja di kawasan selatan/siam.	Anak Merong Mahawangsa.
4	Raja Ganjil Sarjuna	Tiada tarikh pasti (legenda)	Putera kedua Merong; dihubungkan dengan rumpun Gangga Negara (Perak) dalam sesetengah versi.	Anak Merong Mahawangsa.
5	Raja Puteri	Tiada tarikh pasti (legenda)	Puteri Merong; versi tertentu meletakkannya sebagai nenek moyang raja Patani.	Anak Merong Mahawangsa.
6	Raja Seri Mahawangsa	Tiada tarikh pasti (legenda)	Putera bongsu Merong; dikatakan memulakan beberapa adat diraja (contoh: persembahan bunga emas/perak).	Anak Merong Mahawangsa.
7	Raja Seri Maha Inderawangsa / Raja Bersiong	Tiada tarikh pasti (legenda)	Terkenal dalam hikayat sebagai Raja Bersiong (kisah dramatik, kezaliman, pembuangan).	Anak Raja Seri Mahawangsa.
8	Raja Phra Ong Mahapudisat	Tiada tarikh pasti (legenda)	Digambarkan sebagai bapa kepada Phra Ong Mahawangsa dalam tradisi hikayat.	Anak Raja Bersiong (mengikut hikayat).
9	Raja Phra Ong Mahawangsa / Sultan Mudzaffar Shah I	1136 – 1179	Tokoh peralihan: menurut Hikayat, beliau menerima Islam, bergelar Mudzaffar Shah I dan dianggap pengasas Kesultanan Kedah Islam. (Tarikh 1136 adalah tradisi sumber tempatan; wujud perbahasan akademik terhadap ketepatan tarikh ini.)	Anak Phra Ong Mahapudisat; pewaris kepada dinasti Mahawangsa.

B. Zaman Islam — Senarai Sultan Kedah (1136 → abad ke-20)

Berikut adalah senarai Sultan Kedah menurut susunan rasmi tradisi dinasti (mula dengan Sultan Mudzaffar Shah I sebagai Sultan ke-1 selepas Islamisasi).

No (Sultan ke-)	Nama Sultan	Tahun Memerintah	Catatan Ringkas / Jolokan
1	Paduka Sri Sultan Mudzaffar Shah I (Phra Ong Mahawangsa)	1136 – 1179	Pengasas Kesultanan Kedah menurut Hikayat; peralihan kepada gelaran Sultan.
2	Sultan Mu'adzam Shah	1179 – 1201/1202	Meneruskan pentadbiran awal dinasti Islam.
3	Sultan Muhammad Shah	1201/1202 – 1236/1237	Menstabilkan pemerintahan awal.
4	Sultan Mudzaffar Shah II (Muzzil Shah)	1236/1237 – 1280	Pengukuhan pentadbiran negeri.
5	Sultan Mahmud Shah I	1280 – 1321	Memajukan perdagangan tempatan.
6	Sultan Ibrahim Shah	1321 – 1373	Memperkukuh pertahanan dan pentadbiran.
7	Sultan Sulaiman Shah I	1373 – c.1423	Pengembangan pengaruh wilayah; era sebelum campur tangan Acheh/luar.
8	Sultan Ata'ullah Muhammad Shah I	1423 – c.1473	Memodenkan pentadbiran negeri.
9	Sultan Muhammad Jiwa Zainal Adilin Mu'adzam Shah I	1473 – 1506	Pembaharuan tanah dan perkembangan perdagangan emas/perak.
10	Sultan Mahmud Shah II	1506 – 1547	Pengukuhan ekonomi & perdagangan serantau.
11	Sultan Mudzaffar Shah III	1547 – 1602	Memajukan pertahanan & pentadbiran.
12	Sultan Sulaiman Shah II	1602 – 1626	Mengukuhkan hubungan diplomatik dengan jiran.
13	Sultan Rijaluddin Muhammad Shah	1626 – 1652	Pengukuhan pemerintahan dalaman.
14	Sultan Muhyiddin Mansur Shah	1652 – 1662	Perluasan wilayah; kesinambungan dinasti.
15	Sultan Dhiauddin Mukarram Shah I	1662 – 1688	Pembangunan pertanian & perdagangan; kestabilan ekonomi.
16	Sultan Ata'ullah Muhammad Shah II	1688 – 1698	Pembinaan institusi keagamaan dan adat diraja.
17	Sultan Abdullah Mu'adzam Shah	1698 – 1706	Pengukuhan undang-undang negeri dan pentadbiran.
18	Sultan Ahmad Tajuddin Halim Shah I	1706 – 1710	Fokus pada pertahanan & perdagangan serantau.
19	Sultan Muhammad Jiwa Zainal Adilin Mu'adzam Shah II	1710 – 1778	Perkembangan ekonomi, diplomasi & kestabilan lama.
20	Sultan Abdullah Mukarram Shah	1778 – 1797	Menstabilkan pentadbiran dalam era cabaran geopolitik.
21	Sultan Dziaddin Mukarram Shah II	1797 – 1803	Usaha memajukan ekonomi & perdagangan.
22	Sultan Ahmad Tajuddin Halim Shah II	1804 – 1845	Salah seorang yang memimpin era ketika pengaruh Siam kuat; era awal perundingan kolonial.
23	Sultan Zainal Rashid Mu'adzam Shah I	1845 – 1854	Era peralihan politik serantau; hubungan luar negeri menjadi semakin kompleks.
24	Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah	1854 – 1879	Melibatkan pindaan politik ketika era pengaruh British bermula.
25	Sultan Zainal Rashid Mu'adzam Shah II	1879 – 1881	Periode singkat pemerintahan; diikuti oleh Sultan Abdul Hamid Halim Shah.
26	Sultan Abdul Hamid Halim Shah	22 Sept 1881 – 13 Mei 1943	Sultan ke-26; memerintah era panjang termasuk peralihan hubungan Siam–British dan menjelang Perang Dunia II.
27	Sultan Badlishah	13 Mei 1943 – 13 Julai 1958	Sultan ke-27; era pendudukan Jepun dan pascaperang; kembali bersemayam selepas 1945.
28	Sultan Abdul Halim Mu'adzam Shah	14 Julai 1958 – 11 September 2017	Sultan ke-28; dua kali dilantik Yang di-Pertuan Agong (1970–1975 & 2011–2016); pemerintahan terpanjang dalam zaman moden negeri.
29	Sultan Sallehuddin	12 September 2017 – kini	Sultan ke-29 (semasa); memodenkan pentadbiran negeri dan mengekalkan tradisi diraja Kedah.

Nota penting:

• Tarikh-tarikh awal (terutamanya bagi zaman legenda dan beberapa tarikh awal selepas 1136) berasal dari tradisi tempatan seperti Hikayat Merong Mahawangsa dan catatan rasmi istana; beberapa tarikh (contoh: 1136) dibincangkan dalam kalangan ahli sejarah dan kadangkala berbeza mengikut sumber akademik. Untuk rujukan rasmi genealogikal dan maklumat semasa Diraja Kedah, rujuk Portal Rasmi Kerajaan Negeri Kedah.
• Saya telah memasukkan Sultan-sultan yang kadangkala tidak tersenarai dalam ringkasan pendek sebelumnya (contohnya Sultan Ahmad Tajuddin Halim Shah II, Sultan Zainal Rashid, Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah dan Sultan Abdul Hamid Halim Shah) supaya senarai menjadi berterusan dan lengkap hingga Sultan Sallehuddin.

Rujukan & Sumber (pilihan utama)

1. “Kedah Sultanate” — Wikipedia (ringkasan sejarah & senarai sultan). :contentReference[oaicite:0]{index=0}
2. Portal Rasmi Kerajaan Negeri Kedah — Bahagian Kesultanan / Biodata Tuanku Sultan (maklumat semasa & latar keluarga). :contentReference[oaicite:1]{index=1}
3. Siri halaman biografi: Mudzaffar Shah I & halaman berkaitan (biografi sejarah). :contentReference[oaicite:2]{index=2}
4. Sultan Abdul Hamid Halim Shah — en/ms Wikipedia (pemerintahan 1881–1943). :contentReference[oaicite:3]{index=3}
5. Sultan Abdul Halim Mu'adzam Shah — en Wikipedia (pemerintahan moden & peranan sebagai Yang di-Pertuan Agong). :contentReference[oaicite:4]{index=4}

Maharaja Dirbar Raja

Maharaja Dirbar Raja: Tokoh Legenda Dalam Hikayat Merong Mahawangsa

Nama: Maharaja Dirbar Raja
Tarikh: Tiada tarikh pasti (legenda)
Sumber: Hikayat Merong Mahawangsa

Pengenalan

Dalam khazanah sejarah dan legenda Melayu, Maharaja Dirbar Raja muncul sebagai tokoh penting dalam Hikayat Merong Mahawangsa, manuskrip klasik yang menceritakan asal-usul kerajaan Kedah Tua, juga dikenali sebagai Langkasuka. Bagaimanapun, baginda bukan tokoh sejarah dengan tarikh tepat; sebaliknya, Maharaja Dirbar Raja adalah figura legenda yang mencerminkan nilai kepimpinan, kebijaksanaan, dan diplomasi dalam masyarakat awal Kedah.

Melalui kisah baginda, pembaca dapat melihat bagaimana kerajaan awal Melayu menubuhkan kerajaan, menjalin hubungan diplomatik, dan membina identiti sosial melalui naratif mitos dan simbolik.

Kedudukan Dalam Hikayat Merong Mahawangsa

Hikayat Merong Mahawangsa mencatat Maharaja Dirbar Raja sebagai tokoh rapat dengan Raja Merong Mahawangsa, pengasas legenda Langkasuka. Baginda berperanan sebagai penasihat bijaksana yang membantu Merong Mahawangsa menghadapi cabaran pentadbiran, ancaman musuh, dan diplomasi luar negeri.

Beberapa peranan Maharaja Dirbar Raja dalam hikayat termasuk:

• Sekutu Strategik: Membantu Merong Mahawangsa menyusun strategi pertahanan dan mengekalkan kestabilan kerajaan.
• Duta Diplomasi: Mengurus hubungan dengan negeri jiran melalui perdagangan dan perkahwinan politik, termasuk dengan Siam, Burma, dan kepulauan selatan Thailand.
• Simbol Kebijaksanaan: Memberi nasihat bijak yang menyelamatkan kerajaan daripada konflik atau pengkhianatan.

Kisah Legenda Maharaja Dirbar Raja

Dalam salah satu versi Hikayat Merong Mahawangsa, Maharaja Dirbar Raja muncul ketika Langkasuka baru dibuka dan menghadapi ancaman dari negeri-negeri jiran. Baginda mengambil peranan penting dengan:

• Membina Perhubungan Diplomatik: Menyusun pertemuan dengan raja-raja jiran dan menasihati Merong Mahawangsa menggunakan perkawinan politik untuk mengukuhkan kuasa.
• Mengurus Pedagang Asing: Memastikan Langkasuka menjadi pusat perdagangan yang makmur dengan pedagang dari India, China, dan Arab.
• Penasihat Pentadbiran: Membantu menyusun undang-undang awal kerajaan, memastikan pembahagian kuasa adil, dan menekankan nilai moral serta keadilan dalam pentadbiran.

Beberapa versi hikayat juga menggambarkan Maharaja Dirbar Raja sebagai tokoh berpengetahuan dalam ilmu tauhid atau kepercayaan spiritual awal, menunjukkan bahawa kepimpinan kerajaan awal Langkasuka bukan sahaja berasaskan kuasa, tetapi juga nilai moral dan etika.

Hubungan Dengan Merong Mahawangsa

Hubungan Maharaja Dirbar Raja dengan Merong Mahawangsa digambarkan lebih daripada sekadar raja dan penasihat. Mereka adalah sekutu yang saling melengkapi. Maharaja Dirbar Raja:

• Hadir dalam perbincangan penting mengenai peperangan dan diplomasi.
• Menjadi mediator ketika berlaku perselisihan dengan kerajaan jiran.
• Menunjukkan nilai persahabatan, kepercayaan, dan kepimpinan beretika yang menjadi asas naratif moral hikayat.

Kepentingan Legenda Maharaja Dirbar Raja

Walaupun bersifat legenda, Maharaja Dirbar Raja tetap penting kerana:

• Simbol Diplomasi dan Strategi: Mewakili bagaimana kerajaan awal Melayu membina jaringan politik dan perdagangan.
• Sumber Inspirasi Kepimpinan: Kisah baginda menjadi panduan moral untuk generasi Melayu.
• Penghubung Sejarah dan Mitos: Menguatkan naratif Merong Mahawangsa dengan unsur mitos, simbolisme, dan moral.
• Cerminan Nilai Sosial: Menekankan kepentingan kebijaksanaan, keadilan, dan keseimbangan kuasa dalam masyarakat awal.

Kesimpulan

Maharaja Dirbar Raja adalah tokoh legenda penting dalam Hikayat Merong Mahawangsa. Walaupun tiada tarikh atau bukti arkeologi yang mengesahkan kewujudannya, kisah baginda menonjolkan kepimpinan bijaksana, diplomasi, dan nilai moral dalam kerajaan awal Kedah. Hubungan erat baginda dengan Merong Mahawangsa menunjukkan nilai persahabatan dan strategi politik yang menjadi asas pembentukan Langkasuka.

Legenda Maharaja Dirbar Raja bukan sekadar cerita rakyat; ia adalah cerminan nilai-nilai kepimpinan, kebijaksanaan, dan jaringan sosial yang membentuk identiti awal Kedah sebagai pusat kerajaan purba di Asia Tenggara.

Rujukan

• Hikayat Merong Mahawangsa. (n.d.). Hikayat Melayu klasik. Koleksi manuskrip Melayu.
• Andaya, B. W., & Andaya, L. Y. (2001). A History of Malaysia (2nd ed.). Palgrave.

Raja Merong Mahawangsa dan Kedah Tua: Menyingkap Langkasuka, Pusat Maritim Purba

Raja Merong Mahawangsa dan Kedah Tua: Menyingkap Langkasuka

Bayangkan Kedah lebih 1,800 tahun lalu: sebuah negeri kecil di utara Semenanjung, tetapi penuh dengan aktiviti perdagangan antarabangsa, budaya campuran, dan kepimpinan berpengaruh. Tokoh utama era ini ialah Raja Merong Mahawangsa, pengasas Kedah Tua atau Langkasuka. Legenda mengatakan baginda berasal daripada keturunan Iskandar Agung dan membuka penempatan baru di Lembah Bujang, lokasi yang kini menjadi tapak arkeologi tertua di Malaysia.

1. Kedah Tua: Pusat Perdagangan dan Diplomasi

Kedah Tua bukan sekadar penempatan kecil. Lokasinya strategik: di laluan antara India, China, dan kepulauan Melayu. Pelabuhan Lembah Bujang menjadi hub perdagangan maritim sejak abad ke-2 Masihi.

Komoditi utama: rempah, kain sutera, logam, tembikar, dan manik kaca.

Ilustrasi pelabuhan awal Kedah Tua

Diplomasi dan Perkahwinan Politik: Raja Merong Mahawangsa menghantar utusan ke Pulau Percha, Aceh, dan Raja Kelinggi (Burma). Perkahwinan diraja membantu mengekalkan kestabilan politik dan jaringan antarabangsa.

2. Budaya dan Kepercayaan

Pada era Raja Merong Mahawangsa:

• Dominasi Hindu-Buddha: tapak seperti Candi Sungai Batu dan Candi Bukit Batu Pahat menunjukkan pengamalan ritual dan sistem sosial berhierarki.
• Raja dianggap sebagai “raja-dewa,” selaras dengan budaya India Selatan.
• Islam belum hadir: tauhid dan ajaran Islam baru masuk Kedah sekitar abad ke-12.

)

3. Legenda vs Realiti Sejarah

Walaupun Raja Merong Mahawangsa lebih dikenali sebagai legenda, bukti arkeologi mengesahkan Kedah Tua wujud sebagai kerajaan awal yang tersusun:

• Struktur pelabuhan dan gudang.
• Stratigrafi tapak menunjukkan kesinambungan aktiviti manusia dari abad ke-2 hingga abad ke-12.
• Hubungan dagang dengan India dan China jelas melalui artifak tembikar dan manik kaca.

4. Kesimpulan

Raja Merong Mahawangsa menandakan permulaan sejarah Kedah yang:

• Membuka penempatan di Lembah Bujang.
• Menjalin hubungan diplomatik dan perdagangan antarabangsa.
• Memperkukuh budaya Hindu-Buddha sebelum kedatangan Islam.
• Menjadi asas kepada Kesultanan Kedah moden.

Kedah Tua bukan sekadar legenda; ia adalah pusat maritim dan kebudayaan utama di Asia Tenggara purba.

5. Rujukan

• Hikayat Merong Mahawangsa. (n.d.). Sejarah Melayu Kedah Tua. Kedah: Pustaka Melayu.
• Wade, G. (2014). The Early Malay Kingdoms of the Peninsula. Kuala Lumpur: Malaysian Historical Society.
• Andaya, B. W., & Andaya, L. Y. (2001). A History of Malaysia (2nd ed.). Palgrave.
• Zakaria, A. (2010). Lembah Bujang: Tapak Arkeologi Melayu Awal. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
• Hall, K. R. (1985). Maritime Trade and State Formation in Early Southeast Asia. Journal of Southeast Asian Studies, 16(2), 247–270.
• Shaharom, M. S. (2012). Archaeological Discoveries at Sungai Batu, Lembah Bujang. Malaysian Journal of Archaeology, 31, 45–62.

SULTAN AHMAD TAJUDDIN MUKARRAM SHAH (1854-1879)

Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah (1854–1879): Era Transformasi Negeri Kedah

Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah merupakan Sultan Kedah ke‑24, menaiki takhta pada tahun 1854, menggantikan ayahandanya, Zainal Rashid Al-Mu'adzam Shah I. Pemerintahan baginda berlangsung hingga 22 Jun 1879, suatu tempoh yang menandakan era penting dalam sejarah Kedah — iaitu fasa awal transformasi pentadbiran, ekonomi, sosial, dan institusi diraja di negeri itu.

Latar Belakang Pemerintahan

Dilahir sekitar tahun 1832, Sultan Ahmad Tajuddin mewarisi sebuah negeri yang masih mengekalkan tradisi feudal Melayu di bawah pengaruh Siam. Bagaimanapun, beliau menunjukkan visi untuk memodenkan pentadbiran dan pembangunan negeri, sambil mengekalkan identiti diraja dan institusi tradisional. Zaman pemerintahannya merupakan titik permulaan perubahan yang akan memberi kesan jangka panjang kepada struktur pentadbiran dan ekonomi Kedah.

Pembaharuan Pentadbiran dan Infrastruktur

Salah satu sumbangan utama Sultan Ahmad Tajuddin ialah usaha memperkemas sistem pentadbiran negeri. Pada sekitar tahun 1870, pelantikan Wan Muhammad Saman sebagai Perdana Menteri menunjukkan Kedah mula mengadaptasi struktur pentadbiran yang lebih tersusun dan profesional. Hal ini menandakan peralihan daripada sistem adat semata‑mata kepada pentadbiran yang lebih formal dan berkesan.

Di samping itu, era ini menyaksikan pembangunan infrastruktur penting, termasuk pembinaan jalan raya yang menghubungkan bandar-bandar utama seperti Alor Setar, Langgar, Simpang Hutan Kampung, dan Kepala Batas. Infrastruktur asas ini membantu mobiliti rakyat, pengangkutan hasil pertanian, serta interaksi perdagangan dalam negeri dan dengan pelabuhan berdekatan seperti Pulau Pinang.

Balai Nobat dan bangunan istana turut diperbaharui, sebagai simbol legitimasi dan institusi diraja yang kekal relevan di tengah perubahan zaman. Ubah suai ini menunjukkan usaha baginda mengekalkan imej dan kewibawaan Kesultanan Kedah di mata rakyat dan kuasa luar.

Transformasi Ekonomi

Pemerintahan Sultan Ahmad Tajuddin menandakan permulaan transformasi ekonomi negeri. Kedah, yang sebelum ini berorientasi kepada sistem sara diri, mula mengembangkan pertanian padi secara komersial. Eksport beras ke pulau-pulau seperti Pulau Pinang meningkat secara beransur-ansur, menjadikan Kedah terkenal sebagai “jelapang padi” di Semenanjung Tanah Melayu. Aktiviti ini bukan sahaja meningkatkan pendapatan negeri, malah mewujudkan interaksi dagangan dengan pedagang luar.

Pendidikan, Agama, dan Sosial

Dalam aspek sosial dan pendidikan, Sultan Ahmad Tajuddin menekankan peranan ulama dan cendekiawan dalam pentadbiran. Ulama dari Pattani, Acheh, dan Nusantara diundang untuk memberi nasihat dan membimbing institusi keagamaan, sistem undang‑undang, dan pendidikan. Pada tahun 1861, pembukaan sekolah Melayu di Alor Setar khusus untuk putera-putera raja dan bangsawan menunjukkan komitmen baginda terhadap pendidikan dan pembinaan modal insan.

Transformasi ini membentuk asas kepada perkembangan masyarakat Kedah yang lebih tersusun, dengan gabungan nilai tradisional, agama, dan sistem pentadbiran moden.

Konteks Politik dan Hubungan Luar

Walaupun Kedah masih berada di bawah pengaruh Siam, era Sultan Ahmad Tajuddin memperlihatkan negeri yang semakin bersedia menghadapi kuasa asing. Dengan pegawai negeri yang berpengalaman dan struktur pentadbiran yang kukuh, Kedah mampu mengekalkan autonomi tertentu dalam urusan dalaman. Keupayaan ini menjadi asas kepada kesinambungan institusi diraja dan kestabilan politik walaupun zaman penjajahan British mula memberi pengaruh ke atas negeri-negeri Melayu lain.

Kesimpulan

Era Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah adalah zaman peralihan yang kritikal bagi Kedah. Baginda bukan sahaja mengekalkan tradisi diraja, tetapi juga meletakkan asas pentadbiran moden, pembangunan infrastruktur, transformasi ekonomi, pendidikan, dan agama. Pemerintahan baginda membentuk “permulaan transformasi moden” Kedah — dari negeri agraria tradisional kepada negeri yang berstruktur, tersusun, dan bersedia menghadapi cabaran abad ke-20.

Pemerintahan Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah membuktikan bahawa perubahan progresif boleh dilaksanakan tanpa mengorbankan identiti dan institusi tradisional. Warisan baginda kekal sebagai tonggak penting dalam sejarah Kesultanan Kedah dan pembangunan negeri itu hingga ke hari ini.

Rujukan (Sumber)

• Amirudin, P. Z. (2011). Transformasi institusi sosial dan pendidikan di Kedah: Zaman Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah. Universiti Utara Malaysia. https://etd.uum.edu.my/3226/1/AMIRUDIN_PUTERA_ZAINOL_ABIDIN.pdf
• Kedah State Government. (n.d.). Kesultanan Kedah. Retrieved November 26, 2025, from https://www.kedah.gov.my/index.php/kesultanan-kedah
• Memori Kedah. (n.d.). Sejarah Kedah: Pentadbiran dan perkembangan zaman Sultan Ahmad Tajuddin. Retrieved November 26, 2025, from https://www.memori-kedah.com/page_pengenalan.php?id=&idskandungan=167&idstopic=39&mtopic=&p=2&pageNum_Recordset1=0&totalRows_Recordset1=1
• Wikipedia contributors. (2025). Ahmad Tajuddin Mukarram Shah of Kedah. In Wikipedia. Retrieved November 26, 2025, from https://en.wikipedia.org/wiki/Ahmad_Tajuddin_Mukarram_Shah_of_Kedah
• Teh, B. (2012). Sejarah Alor Setar: Ringkasan Pembangunan Infrastruktur dan Pendidikan. Tebuan Alor. https://tebuan-alor.blogspot.com/2012/07/sejarah-alor-setar-ringkasan-5.html
• University of Malaya. (2018). Eksport beras dan ekonomi Kedah pada abad ke-19. Southeast Asian Studies Journal, 12(3), 45–67. https://ejournal.um.edu.my/index.php/SEJARAH/article/download/9316/6610/18963

KERIS AGUNG UiTM

```html

📜 Sejarah Ringkas Keris Agung UiTM

1. Asal-usul Penciptaan

Keris Agung UiTM diwujudkan sebagai lambang autoriti dan identiti universiti apabila UiTM (ketika itu ITM) meningkatkan taraf majlis konvokesyennya selaras dengan status institusi pengajian tinggi negara. Ia berfungsi seperti mace yang digunakan oleh universiti-universiti dunia dalam istiadat rasmi.

2. Simbol Warisan Melayu

Pemilihan keris—bukan tongkat atau mace Barat—dilakukan kerana UiTM lahir sebagai institusi membangunkan anak bangsa Melayu/Bumiputera, maka keris dipilih sebagai simbol:

• Jati diri bangsa
• Keberanian menuntut ilmu
• Warisan seni pertukangan Melayu

3. Reka Bentuk Beridentiti UiTM

Keris ini direka dengan ciri-ciri berikut:

• Bentuk keris Melayu tradisi
• Hiasan dan ukiran berteraskan nilai ilmu, amanah dan maruah
• Warna dan motif yang diselaraskan dengan identiti korporat UiTM

(Pola ukiran tepat biasanya tidak didedahkan secara terperinci kepada umum, tetapi ia selalunya direka khas untuk tujuan istiadat.)

4. Peranan dalam Istiadat Konvokesyen

Sejak diperkenalkan, Keris Agung UiTM menjadi simbol:

• Kedaulatan majlis ilmu
• Autoriti Canselor
• Kesinambungan tradisi institusi

Ia dibawa dalam perarakan masuk oleh Pegawai Istiadat dan mendahului ketibaan Canselor/Pro-Canselor.

5. Nilai Warisan Institusi

Secara simbolik, Keris Agung UiTM mencerminkan:

• Keberanian dan kesungguhan pelajar dalam pencarian ilmu
• Kesinambungan sejarah anak bangsa
• Semangat UiTM sebagai universiti peneraju Bumiputera sejak 1956 (dari Dewan Latihan RIDA → ITM → UiTM)

Lembangan Sungai di Semenanjung Malaysia — Gambaran, Kepentingan dan Cabaran

Pengenalan

Semenanjung Malaysia dibentuk oleh rangkaian lembangan sungai yang bermula dari Banjaran Titiwangsa dan mengalir ke laut melalui pantai barat, timur dan selatan. Peta yang disertakan memperlihatkan corak aliran, nama-nama sungai utama dan zon lembangan — gambaran penting untuk perancangan sumber air, pengurusan banjir, pertanian dan pemuliharaan alam sekitar.

Gambaran Umum Peta

Peta menunjukkan:

• Sungai-sungai pantai timur (mengalir ke Laut China Selatan) seperti Sungai Kelantan, Sungai Terengganu, Sungai Pahang. Alirannya lebih pendek dan lebih curam kerana jarak banjaran ke pantai yang dekat.
• Sungai-sungai pantai barat (mengalir ke Selat Melaka) seperti Sungai Perak, Sungai Muda, Sungai Selangor, Sungai Klang — ada yang panjang dan bercabang banyak.
• Bahagian selatan mempamerkan banyak sungai pesisir seperti Sungai Muar, Sungai Batu Pahat, Sungai Tebrau, Sungai Johor.

Nota penting pada peta: tiada sungai yang terhubung antara Malaysia dan Thailand kecuali Sungai Golok.

Senarai Sungai Utama

Utara & Barat Laut

• Sungai Perlis
• Sungai Kedah
• Sungai Muda
• Sungai Perak
• Sungai Kerian
• Sungai Manjung

Pantai Barat Tengah (Lembah Klang & sekitarnya)

• Sungai Bernam
• Sungai Tengi
• Sungai Selangor
• Sungai Klang
• Sungai Langat
• Sungai Sepang

Pantai Timur

• Sungai Golok (sempadan)
• Sungai Kelantan
• Sungai Besut
• Sungai Setiu
• Sungai Terengganu
• Sungai Dungun
• Sungai Paka
• Sungai Kuantan
• Sungai Pahang

Selatan & Tengah Selatan

• Sungai Linggi
• Sungai Melaka
• Sungai Muar
• Sungai Batu Pahat
• Sungai Benut
• Sungai Pontian
• Sungai Skudai
• Sungai Tebrau
• Sungai Johor
• Sungai Endau
• Sungai Mersing
• Sungai Sedili Besar/Kecil

Analisis Fungsi & Kepentingan

• Sumber Air: Empangan-empangan dan takungan di lembangan besar menyediakan air minum, irigasi dan kuasa hidroelektrik (contoh: empangan-empangan di sungai Pahang/Perak).
• Pertanian: Lembangan di utara (Kedah/Perlis/Muda) membentuk dataran padi utama negara.
• Ekologi: Muara dan estuari menyokong habitat bakau, ikan, udang dan spesies marin — penting untuk industri perikanan.
• Pengangkutan & Sejarah Bandar: Banyak bandar tumbuh di sekitar sungai (contoh: Klang, Muar, Kuantan) kerana fungsi pengangkutan dan ekonomi pada masa lampau.
• Pelancongan & Rekreasi: Aktiviti seperti arung jeram, memancing dan lawatan hutan paya bakau.

Cabaran Utama

• Banjir Berulang: Terutamanya di pantai timur, apabila hujan lebat di Banjaran Titiwangsa menyebabkan limpahan cepat kerana aliran yang pendek.
• Pencemaran Air: Sungai di Lembah Klang (contoh: Sungai Klang, Sungai Selangor) menghadapi pencemaran industri dan kumbahan domestik.
• Erosi & Sedimentasi: Pembalakan dan perubahan guna tanah meningkatkan hakisan, mengurangkan keupayaan salur dan muara.
• Kemerosotan Habitat: Penebangan dan pembangunan pesisir mengancam hutan bakau dan biodiversiti estuari.
• Pengurusan Lembangan Bersepadu kurang konsisten: Keperluan koordinasi antara negeri untuk sumber air dan kawalan banjir masih mencabar.

Cadangan Ringkas

• Pelaksanaan Pengurusan Lembangan Sungai Bersepadu (Integrated River Basin Management) merentas negeri.
• Pengukuhan sistem sanitasi dan penguatkuasaan alam sekitar di kawasan industri/urban.
• Pemulihan dan pemuliharaan paya bakau dan riparian buffer di muara.
• Sistem amaran awal banjir dan perancangan penggunaan tanah yang lebih tegas.
• Pendidikan komuniti tentang amalan lestari di kawasan sungai.

Penutup

Peta yang anda berikan ialah alat visual kuat untuk memahami corak aliran dan kepentingan lembangan sungai di Semenanjung Malaysia. Dengan pendekatan pengurusan sumber yang holistik, sungai-sungai ini boleh terus menyokong kehidupan manusia, ekonomi dan alam sekitar untuk generasi akan datang.

```