Senarai Sultan Kedah — Legenda hingga Moden (Lengkap)
Dokumen ini menyusun semula senarai legenda (Hikayat Merong Mahawangsa) dan senarai rasmi Sultan Kedah sejak Islamisasi (Sultan Mudzaffar Shah I, 1136) hingga Sultan Sallehuddin (semasa). Jadual berikut menggabungkan nama, tempoh pemerintahan (dianggarkan jika sumber legenda), jolokan/catatan ringkas, dan hubungan kekeluargaan/keturunan apabila tersedia.
A. Zaman Legenda — Kedah Tua / Langkasuka (ringkasan dari Hikayat)
| No | Nama / Gelaran | Tahun (angg.) | Jolokan / Catatan Ringkas | Hubungan Kekeluargaan |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Raja Merong Mahawangsa | Awal abad ke-2 – ke-3 M (perkiraan legenda) | Pengasas legenda Kedah Tua (Langkasuka); dikaitkan dengan penempatan di Lembah Bujang dan hubungan laut serantau. | Bapa kepada Maharaja Dirbar Raja dan leluhur raja-raja seterusnya (menurut hikayat). |
| 2 | Maharaja Dirbar Raja | Tiada tarikh pasti (legenda) | Tokoh dalam Hikayat Merong Mahawangsa; perincian berbeza mengikut versi hikayat. | Hubungan legenda kepada Merong Mahawangsa (turut dicatat dalam hikayat). |
| 3 | Raja Merong Mahapudisat | Tiada tarikh pasti (legenda) | Putera sulung Merong; dalam beberapa versi dikaitkan dengan keturunan yang menjadi raja di kawasan selatan/siam. | Anak Merong Mahawangsa. |
| 4 | Raja Ganjil Sarjuna | Tiada tarikh pasti (legenda) | Putera kedua Merong; dihubungkan dengan rumpun Gangga Negara (Perak) dalam sesetengah versi. | Anak Merong Mahawangsa. |
| 5 | Raja Puteri | Tiada tarikh pasti (legenda) | Puteri Merong; versi tertentu meletakkannya sebagai nenek moyang raja Patani. | Anak Merong Mahawangsa. |
| 6 | Raja Seri Mahawangsa | Tiada tarikh pasti (legenda) | Putera bongsu Merong; dikatakan memulakan beberapa adat diraja (contoh: persembahan bunga emas/perak). | Anak Merong Mahawangsa. |
| 7 | Raja Seri Maha Inderawangsa / Raja Bersiong | Tiada tarikh pasti (legenda) | Terkenal dalam hikayat sebagai Raja Bersiong (kisah dramatik, kezaliman, pembuangan). | Anak Raja Seri Mahawangsa. |
| 8 | Raja Phra Ong Mahapudisat | Tiada tarikh pasti (legenda) | Digambarkan sebagai bapa kepada Phra Ong Mahawangsa dalam tradisi hikayat. | Anak Raja Bersiong (mengikut hikayat). |
| 9 | Raja Phra Ong Mahawangsa / Sultan Mudzaffar Shah I | 1136 – 1179 | Tokoh peralihan: menurut Hikayat, beliau menerima Islam, bergelar Mudzaffar Shah I dan dianggap pengasas Kesultanan Kedah Islam. (Tarikh 1136 adalah tradisi sumber tempatan; wujud perbahasan akademik terhadap ketepatan tarikh ini.) | Anak Phra Ong Mahapudisat; pewaris kepada dinasti Mahawangsa. |
B. Zaman Islam — Senarai Sultan Kedah (1136 → abad ke-20)
Berikut adalah senarai Sultan Kedah menurut susunan rasmi tradisi dinasti (mula dengan Sultan Mudzaffar Shah I sebagai Sultan ke-1 selepas Islamisasi).
| No (Sultan ke-) | Nama Sultan | Tahun Memerintah | Catatan Ringkas / Jolokan |
|---|---|---|---|
| 1 | Paduka Sri Sultan Mudzaffar Shah I (Phra Ong Mahawangsa) | 1136 – 1179 | Pengasas Kesultanan Kedah menurut Hikayat; peralihan kepada gelaran Sultan. |
| 2 | Sultan Mu'adzam Shah | 1179 – 1201/1202 | Meneruskan pentadbiran awal dinasti Islam. |
| 3 | Sultan Muhammad Shah | 1201/1202 – 1236/1237 | Menstabilkan pemerintahan awal. |
| 4 | Sultan Mudzaffar Shah II (Muzzil Shah) | 1236/1237 – 1280 | Pengukuhan pentadbiran negeri. |
| 5 | Sultan Mahmud Shah I | 1280 – 1321 | Memajukan perdagangan tempatan. |
| 6 | Sultan Ibrahim Shah | 1321 – 1373 | Memperkukuh pertahanan dan pentadbiran. |
| 7 | Sultan Sulaiman Shah I | 1373 – c.1423 | Pengembangan pengaruh wilayah; era sebelum campur tangan Acheh/luar. |
| 8 | Sultan Ata'ullah Muhammad Shah I | 1423 – c.1473 | Memodenkan pentadbiran negeri. |
| 9 | Sultan Muhammad Jiwa Zainal Adilin Mu'adzam Shah I | 1473 – 1506 | Pembaharuan tanah dan perkembangan perdagangan emas/perak. |
| 10 | Sultan Mahmud Shah II | 1506 – 1547 | Pengukuhan ekonomi & perdagangan serantau. |
| 11 | Sultan Mudzaffar Shah III | 1547 – 1602 | Memajukan pertahanan & pentadbiran. |
| 12 | Sultan Sulaiman Shah II | 1602 – 1626 | Mengukuhkan hubungan diplomatik dengan jiran. |
| 13 | Sultan Rijaluddin Muhammad Shah | 1626 – 1652 | Pengukuhan pemerintahan dalaman. |
| 14 | Sultan Muhyiddin Mansur Shah | 1652 – 1662 | Perluasan wilayah; kesinambungan dinasti. |
| 15 | Sultan Dhiauddin Mukarram Shah I | 1662 – 1688 | Pembangunan pertanian & perdagangan; kestabilan ekonomi. |
| 16 | Sultan Ata'ullah Muhammad Shah II | 1688 – 1698 | Pembinaan institusi keagamaan dan adat diraja. |
| 17 | Sultan Abdullah Mu'adzam Shah | 1698 – 1706 | Pengukuhan undang-undang negeri dan pentadbiran. |
| 18 | Sultan Ahmad Tajuddin Halim Shah I | 1706 – 1710 | Fokus pada pertahanan & perdagangan serantau. |
| 19 | Sultan Muhammad Jiwa Zainal Adilin Mu'adzam Shah II | 1710 – 1778 | Perkembangan ekonomi, diplomasi & kestabilan lama. |
| 20 | Sultan Abdullah Mukarram Shah | 1778 – 1797 | Menstabilkan pentadbiran dalam era cabaran geopolitik. |
| 21 | Sultan Dziaddin Mukarram Shah II | 1797 – 1803 | Usaha memajukan ekonomi & perdagangan. |
| 22 | Sultan Ahmad Tajuddin Halim Shah II | 1804 – 1845 | Salah seorang yang memimpin era ketika pengaruh Siam kuat; era awal perundingan kolonial. |
| 23 | Sultan Zainal Rashid Mu'adzam Shah I | 1845 – 1854 | Era peralihan politik serantau; hubungan luar negeri menjadi semakin kompleks. |
| 24 | Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah | 1854 – 1879 | Melibatkan pindaan politik ketika era pengaruh British bermula. |
| 25 | Sultan Zainal Rashid Mu'adzam Shah II | 1879 – 1881 | Periode singkat pemerintahan; diikuti oleh Sultan Abdul Hamid Halim Shah. |
| 26 | Sultan Abdul Hamid Halim Shah | 22 Sept 1881 – 13 Mei 1943 | Sultan ke-26; memerintah era panjang termasuk peralihan hubungan Siam–British dan menjelang Perang Dunia II. |
| 27 | Sultan Badlishah | 13 Mei 1943 – 13 Julai 1958 | Sultan ke-27; era pendudukan Jepun dan pascaperang; kembali bersemayam selepas 1945. |
| 28 | Sultan Abdul Halim Mu'adzam Shah | 14 Julai 1958 – 11 September 2017 | Sultan ke-28; dua kali dilantik Yang di-Pertuan Agong (1970–1975 & 2011–2016); pemerintahan terpanjang dalam zaman moden negeri. |
| 29 | Sultan Sallehuddin | 12 September 2017 – kini | Sultan ke-29 (semasa); memodenkan pentadbiran negeri dan mengekalkan tradisi diraja Kedah. |
Nota penting:
- Tarikh-tarikh awal (terutamanya bagi zaman legenda dan beberapa tarikh awal selepas 1136) berasal dari tradisi tempatan seperti Hikayat Merong Mahawangsa dan catatan rasmi istana; beberapa tarikh (contoh: 1136) dibincangkan dalam kalangan ahli sejarah dan kadangkala berbeza mengikut sumber akademik. Untuk rujukan rasmi genealogikal dan maklumat semasa Diraja Kedah, rujuk Portal Rasmi Kerajaan Negeri Kedah.
- Saya telah memasukkan Sultan-sultan yang kadangkala tidak tersenarai dalam ringkasan pendek sebelumnya (contohnya Sultan Ahmad Tajuddin Halim Shah II, Sultan Zainal Rashid, Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah dan Sultan Abdul Hamid Halim Shah) supaya senarai menjadi berterusan dan lengkap hingga Sultan Sallehuddin.
No comments:
Post a Comment